Doğu Anadolu'nun Turizm İncileri

Ani Harabeleri

Kars’ta, farklı uygarlıkları simgeleyen eserlerin bulunduğu Ani harabeleri, bölgedeki en cazip turizm merkezlerinden biri.
Ani harabeleri, Kars’a 42 kilometre uzaklıkta, Ocaklı Köyü sınırları
içindeki Türkiye-Ermenistan sınırını oluşturan Arpaçay Nehri’nin batı
yakasında bulunuyor. Bir Ortaçağ kenti olan Ani harabelerinde, farklı
uygarlıklara ait cami, kilise, kervansaray ve manastır bulunuyor.

Ziyaretçilerini
tarihin derinliklerine götüren Ani harabelerinde bulunan M.S. 1001
yılında kilise olarak inşa edilmiş “Büyük Katedral Fethiye Camii”, 1064
yılında Sultan Alpaslan’ın Ani’yı fethinden sonra camiye çevrilmiş.
Duvarlarında, Hz. İsa’nın hayatının anlatıldığı Tigran Honen Kilisesi,
ziyaretçilerin ilgisini çekiyor. Güneş saatiyle dikkati çeken
Abukhamrent Kilisesi ile Aziz Prkich Kilisesi de Ani harabelerinin
güzellikleri arasında bulunuyor. Selçuklu mimarisinin izlerini taşıyan
Ani harabelerinde ayrıca saray, kervansaray ve hamam bulunuyor.

İshak Paşa Sarayı

İshak Paşa Sarayı, Ağrı Dağı'nın yakınında, Doğubeyazıt'ın 5
kilometre uzağında eski Doğubeyazıt yanında sarp kayalar üzerine
kurulmuştur. Kartal yuvasını andıran 336 odalı bu saray aslında
türbesi, camii, surları, iç ve dış avluları, divan ve harem salonları,
koğuşları ile bir bey kalesidir.
Sarayın yapımını 1685'de Doğubeyazıt Sancak Beyi Çolak Abdi Paşa
başlatmış, saray onun oğlu Çıldır Valisi İshak Paşa ve oğlunun oğlu
Mehmet Paşa tarafından 1784'te bitirilmiştir. 7.600 m² bir sahada
yapılan sarayın inşaası 99 yıl sürmüştür.
Türk mimarisinin en güzel örneklerinden olan İshakpaşa Sarayı; Türkistan, Selçuklu ve Osmanlı mimari özelliklerini birleştiren bir yapıdır.Camiinin kubbeleri Türkistan kubbeleri gibidir. Saray Topkapı Sarayı'nı andırır, kapıları ise Selçuklu stilindedir.
50 x 115 metre alanı kapsayan sarayın Harem Dairesi iki katlı, diğer
bölümleri tek katlı idi. Günümüzde ikinci kat tamamen yıkılmış
durumdadır. Saraya ancak doğudaki tepeden açılan bir kapıdan girilir.
Diğer tarafları 20-30 metre yükseklikte sağlam duvarlarla çevrilidir.
Kapıdan, önce dış avluya girilir. Dış avlunun etrafında uşak ve seyis
odaları ve tavlalar vardır. Dış avludan iç avluya kemerli tak şeklinde
büyük bir kapıdan girilir. İç avluda çeşitli odalar ve koğuşlar vardır.
Ortadaki harem dairesinin duvarlarında İshak Paşa'yı öven yazılar
bulunmaktadır. Kapının iki yanında iki aslan heykeli vardır. Divan
odası (toplantı salonu) ise 20 metre genişlik ve 30 metre uzunluktadır.
Aynı zamanda, dünyanın ilk kalorifer tesisatı döşenen sarayıdır.
Eskiden sarayın olduğu yer, sarayın tam ortada bulunduğu bir
yerleşim merkeziydi. Ova tarafında evler, diğer yanlarda camiler,
mezarlık ve diğer yapılar vardı. Fakat bu yapıların hepsi yıkılmıştır.
Saray son yıllarda yapılan tamirat ile tamamen yıkılmaktan
kurtarılmıştır.
Tarihi
İshak Paşa Sarayı, saraydan öte bir külliyedir. İstanbul Topkapı Sarayı'ndan sonra son devirde yapılmış sarayların en ünlüsüdür.
Doğubeyazıt İlçesi'nin 5 km. doğusunda, bir dağın yamacındaki tepe
üzerine kurulan Saray, Osmanlı İmparatorluğu'nun Lale Devrindeki son
büyük anıt yapısıdır. 18. yy. Osmanlı mimarisinin en belirgin ve seçkin
örneklerinden olduğu kadar, sanat tarihi yönünden de değeri büyüktür.
Sarayın Harem Dairesi Takkapı kitabesine göre yapılış tarihi Hicri
1199, Miladî 1784'tür.

Saray binasının bulunduğu zemin vadi yakası olduğundan, kayalık ve
sert bir yerdir. Eski Beyazıt şehrinin merkezinde olmasına rağmen, bu
yapının üç tarafı (kuzey, batı, güney) dik ve meyillidir. Sadece doğu
tarafında müsait bir düzlük vardır. Sarayın giriş kapısı buradadır.
Aynı zamanda en dar cephesidir.
Saray, kalelerin özelliğini kaybettiği; ateşli silahların bulunduğu
bir çağda yapıldığından, doğu yönündeki tepelere karşı müdafaası
zayıftır. Cümle kapısı müdafaa bakımından en zayıf noktasıdır. Cümle
kapısı bölümü, İstanbul ve Anadolu'da kurulan saraylarınkinden farksız
olup, taş işçiliği ve oymacılığı yönünden muntazamdır.
Türklere özgü tarihi saray örnekleri bugün ülkemizde pek az sayıda
kalmıştır. Bunlardan biri de İshak Paşa Sarayı ve Külliyesi'dir.
İshak Paşa Sarayı şu mimari bölümlerden meydana gelir:
Dış cephe,Birinci ve ikinci avlu,Zindan,Selamlık dairesi,Cami binası,Aşevi (Darüzziyafe),Hamam,Harem dairesi odaları,Fırın,Merasim ve eğlence salonu,kalorifer sistemiTakkapılar,Cephanelik ve erzak odaları,Türbe binası,İç mimariden bazı bölümler (kapılar, pencereler, dolaplar, şerbetlikler, şömineler vs.)dudak
Saray Osmanlı, Fars ve Selçuklu uygarlığının mimari üslubunu
bünyesinde toplayan bir özellik taşır. Cildıroğullarından II. İshak
Paşa ile Çolak Abdi Paşa'ca 1685'te yaptırılan saraya, 1784'te son
şekil verilmiştir. Yapı yaklaşık olarak 115x50 m. ölçülerinde bir alana
kurulmuştur. Kesme taştan yapılan sarayın doğu cephesindeki portali
kabartma ve süslemeleriyle Selçuklu sanatının özelliklerini yansıtır.
Saray iki avlu ve bu avluda bulunan yapılar topluluğundan meydana
gelmiştir. Birinci avludaki yapıların bazıları yıkılmıştır. Dört tarafı
yapılarla çevrili ikinci avlu dikdörtgen planlıdır. Girişe göre sağ
tarafta selamlık ve onun arkasında haremlik vardır. Bunların sonunda
cami ve türbe bulunmaktadır. Türbe Selçuklu kümbet mimarisi üslubunda
inşa edilmiştir. Saray bölümü iki kattan oluşmaktadır. 366 oda da bu
iki kat içinde yer almaktadır. Her odada taştan yapılmış ocaklar
vardır. Taş duvarlardaki boşluklar bütün yapının merkezi bir ısıtma
sistemine sahip bulunduğunu göstermektedir. Divan salonu 20x3 m.
boyutlarındadır. Duvarları ve tabanı taştandır. Duvarları Türk hat
sanatının örnekleriyle, sülüsle yazılmış ayet ve beyitlerle süslüdür.
Burada yer alan "İshak meram üzere kerem kıldı cihanı-Binyüzdoksandokuz
buna oldu tarih" beytinden sarayın miladî 1784 yılında tamamlandığı
anlaşılmaktadır. Sarayın ikinci avlusundaki türbe, kesme taştan
yapılmıştır. Bu sekizgen türbe, Selçuklu türbe mimarisi geleneğinin
tipik örneği olan kümbet şeklindedir ve iki katlıdır. Duvarları
geometrik motiflerle süslüdür. Bu türbede Çolak Abdi Paşa, İshak Paşa
ve yakınları yatmaktadır.

MUNZUR VADİSİ

Tunceli’deki Munzur Vadisi, doğayla baş başa kalmak ve güzelliklerin tadına varmak
isteyenler için eşsiz bir yer. Munzur Vadisi Milli Parkı, Tunceli’nin
girişinden başlayan 85 kilometre uzunluğundaki Munzur Vadisi’nin, 7.
kilometresinden itibarenve Ovacık İlçe girişine kadar uzanan bir alanı
kaplıyor. Barındırdığı çeşitli bitki türleri ve yabani hayvanların yanı
sıra40 değişik gözeden akan soğuk suyuyla da ziyaretçileri büyüleyen
Munzur Vadisi, Munzur Çayı’ndaki kırmızı benekli alabalıklarıyla da
ilgi çekiyor.

Munzur Vadisi’nin ziyaretçileri tarafından çok iyi bilinen “Munzur Baba” efsanesi de şöyle:
“Munzur adında bir çoban, bölgedeki bir ağanın yanında çalışır. Munzur’un ağası
hacca gider. Munzur, bir gün ağasının eşinin yanına gelir ve (Ağamın
canı helva çekti) der. Kadın, Munzur’un helva istediğini, ancak hacdaki
ağasını bahane ettiğini düşünür ve helvayı yapar. Munzur, helvayı
aldıktan sonra, bir anda hacda bulunan ve canı gerçekten helva isteyen
ağasının yanında olur. Ağa, hacdan geldikten sonra kendini ziyaret
ederek elini öpenlere (asıl eli öpülecek Munzur’dur) der. Halkın
ilgisinden utanan Munzur da elinde süt çanağıyla kaçmaya başlar. Bu
sırada çanaktan dökülen her süt damlasının bulunduğu yerden su gözeleri
doğar.”

YÜZEN ADALAR
Bingöl’ün
Solhan İlçesi’ne bağlı Hanzarşah Köyü Aksakal Gölü’nde bulunan yüzen
adalar, bölgenin doğa harikalarından biri... Kente 4.5 kilometre
mesafedeki Aksakal Gölü’nde, bağımsız olan ve hareket eden üç ada,
üstüne binildiği zaman sal gibi her yöne ağır ağır hareket ederek
ziyaretçileri şaşırtıyor. Her geçen yıl sayıları artan turistler,
adaların üzerinde dolaşarak, gölde gezinmenin keyfini çıkarıyor.

KALA TEPESİ
3 bin 250 metre yüksekliğindeki Bingöl Dağlarındaki Kala Tepesi, her yıl 15
Temmuz-15 Ağustos arasında, güneşin doğuşunu izlemek için gelenlerle
doluyor. Ziyaretlerini geleneksel hale getiren çoğu kişi, tepeden,
güneşin doğuşunu saniye saniye izleyebiliyor. Güneşin doğuşunu Kala
Tepesi’nde izlemek isteyenler, Karlıova İlçesi’nden Bingöl Dağı
eteklerine kadar araçla geldikten sonra yarım saat süren tırmanışın
ardından buraya ulaşabiliyor.

AĞRI DAĞI VE NUH’UN GEMİSİ
Dağcılık sporunda dünyanın sayılı merkezlerinden biri olan Ağrı Dağı, aynı
zamanda inanç turizmi açısından da önemli bir konumda bulunuyor.
Gizemler ve efsanelerle dolu Ağrı Dağı, araştırmacıların ve
tarihçilerin ilgi odağı oluyor. Nuh’un Gemisi’nin bulunduğu inanılan
dağ, her yıl çok sayıda yerli ve yabancı konuğun akınına uğruyor.
Hakkında çok sayıda araştırma yapılan, efsaneler anlatılan Ağrı Dağı’nı
ziyaret etmek isteyenler, Dağcılık Federasyonu rehberlerinden ve İl
Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nden yardım alabiliyorlar.

ÇORUH NEHRİ
Erzurum’un,Çoruh Nehri’nin geçtiği İspir İlçesi, rafting için uygun bir ortam
sunuyor. Rafting yapmaya elverişli yapısıyla meraklılarını kendine
çeken İspir’de, uluslararası rafting yarışmaları da organize ediliyor.
Doğal güzellikleri göz kamaştıran Çoruh Nehri’nde rafting turları da
düzenleniyor.

TARİHLE İÇ İÇE ERZURUM
Erzurum’a gelen ziyaretçilerin ilk uğrak yeri, Anadolu’nun en büyük medresesi
olma özelliğine sahip Çifte Minareli Medrese... Açık avlulu, iki katlı
medresede, yapımıyla ilgili kitabe bulunmaması, medreseyi ayrıca
gizemli kılıyor. İlhanlılar döneminden kalan Yakutiye Medresesi ile
kente hakim birnoktada bulunan ve yapım tarihi kesin olarak bilinmeyen
Saat Kulesi deErzurum’un tarihi mekanları arasında bulunuyor.
Üzerindeki motiflerle dikkat çeken 12. yüzyıldan kalma Üç Kümbetler ve
1562 yılında yapılan Lalapaşa Camii de ziyaretçilerin uğrak yerlerinden
biri. Şehrin savunmasına yönelik 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nın
yaşandığı Aziziye ve Mecidiye tabyaları, en sık ziyaret edilen mekanlar
arasında bulunuyor. Kadınların savaşta mücadelesinin simgesi haline
gelen Nene Hatun Türbesi de Aziziye Tabyası’nda bulunuyor. Erzurum’a
120 kilometre uzaklıktaki 48 metre yüksekliğindeki Tortum Şelalesi
görenleri büyülüyor.

GİRLEVİK ŞELALESİ, EKŞİSU MESİRE ALANI
Erzincan’a 33 kilometre uzaklıktaki Çağlayan Beldesi sınırlarında yer alan, 150
metre uzunluğundaki Girlevik Şelalesi, bölgede turizm açısından
hareketlilik yaşanan yerlerden biri. Ziyaretçi sayısı her geçen yıl
artan, yöre sakinlerinin de vazgeçemediği piknik alanı Girlevik
Şelalesi’ne gelenler, buradaki restoranlarda taze balık yemeği de ihmal
etmiyor. Doğal maden suyu kaynakları ve şifalı suyuyla tanınan
Erzincan’a 10 kilometre uzaklıktaki Ekşisu Mesire Alanı’nın
ziyaretçileri her geçen yıl artıyor. Su sıcaklığı yılın her mevsiminde
30 derece olan Ekşisu’ya 2 kilometre mesafedeki kaplıcalar, şifa
arayanların sıkça geldiği yerlerarasında bulunuyor.

ÇILDIR GÖLÜ
Balık tutmayı tutku haline getirenlerin gözde yeri, Ardahan’daki Çıldır Gölü,
kışın donunca, atlı kızaklarla yürünebilecek hale geliyor. Başta
alabalık, sazan ve yayın olmak üzere çeşitli balık türlerinin bulunduğu
gölün hemen yanında, Gençlik ve Spor Müdürlüğü’neait dinlenme tesisleri
yer alıyor.